Brodziuszka wiechowata (Andrographis paniculata)

Brodziuszka wiechowata  

(Andrographis paniculata)

Andrographis paniculata to roślina lecznicza pochodząca z Dalekiego Wschodu Rośnie głównie w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, w Indiach, na Sri Lance i Tajlandii. Stosowana w Medycynie Ajurwedyjskiej i Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Surowcem leczniczym są zarówno liście – Andrographidis folium, jak i korzeń – Andrographidis radix.

Związki biologicznie aktywne zawarte w ekstrakcie tej rośliny to laktony diterpenowe oraz flawonoidy. Główną substancją czynną, należącą do pierwszej grupy, jest andrografolid (do 6%) oraz związki o zbliżonej strukturze. Związki te wykazują działanie: wspomagające leczenie stanów zapalnych górnych dróg oddechowych i zatok, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, immunostymulujące
i immunomodulujące, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, antyoksydacyjne, a także antykancerogenne, przeciwmalaryczne, hepatoprotekcyjne i hipoglikemiczne. Andrografolid zmniejsza wydzielanie tlenku azotu i prostaglandyn oraz innych mediatorów stanu zapalnego (Kuthan  2018).

W kontrolowanym placebo badaniu przeprowadzonym przez Caceres, Hancke, Burgos i Wikman, tabletki Kan Jang (standaryzowany ekstrakt z A. paniculata (Andrographis paniculata, Eleutherococcus senticosus, Sambucus nigra), podawano 107 zdrowym uczniom w wiejskiej szkole w dawce dwóch tabletek (200 mg) dziennie przez trzy miesiące w celu oceny skuteczności Kan Jang w zapobieganiu przeziębieniom. Udało się zapobiec przeziębieniom; 2,1-krotnie wyższa profilaktyka w grupie Kan Jang w porównaniu z grupą placebo. Częstość występowania przeziębienia wynosiła 30% (16 z 54) i 62% (33 z 53) odpowiednio w grupie Kan Jang i grupie placebo. Melchior i in. przeprowadzili inne podobne badanie na 50 ochotnikach cierpiących na przeziębienie i zapalenie zatok przy użyciu tabletek Kan Jang przez pięć dni. Zarówno subiektywne objawy, jak i czas trwania objawów zostały znacznie zmniejszone; 68% pacjentów wyzdrowiało całkowicie w grupie Kan Jang. Natomiast tylko 36% pacjentów wyzdrowiało w grupie placebo. W innym randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu kontrolowanym placebo na 158 dorosłych pacjentach obu płci stosowano suszony ekstrakt SHA-10 z A. paniculata przez pięć dni w celu zbadania skuteczności w spadku częstości występowania i intensywności objawów przeziębienia. Ekstrakt (1,2 g / dzień) wykazał zdolność do zmniejszania intensywności objawów zmęczenia, bezsenności, bólu gardła i wydzielania z nosa w porównaniu z grupą placebo. Intensywność objawów zaczęła się zmniejszać od drugiego dnia. Wszystkie objawy zniknęły w czwartym dniu, nie wykazując żadnego niekorzystnego wpływu (Hossain i wsp. 2021).

Rekomendacje EPOS (ang. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps) wskazują możliwość stosowania fitoterapii ekstraktami
z brodziuszki wiechowatej w leczeniu dorosłych i dzieci z ostrym wirusowym zapaleniem zatok przynosowych, jednak w niektórych przypadkach terapii brodziuszką możliwe są efekty uboczne, takie jak świąd, zmęczenie, bóle głowy czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Może powodować również reakcje alergiczne. Nie należy stosować w ciąży, przy zaburzeniach płodności oraz jednocześnie z syntetycznymi lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwnadciśnieniowymi (może obniżać ich skuteczność i konkurować o te same receptory).

Biorąc pod uwagę rodzaj działań niepożądanych, niską częstość występowania
i ogólną skuteczność w leczeniu subiektywnych objawów przeziębienia lub zapalenia górnych dróg oddechowych w monoterapii lub w skojarzeniu z Eleuterokokiem kolczastym, A. paniculata może być bezpieczna zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Jednak leczenie musi być zgodne z przepisanym reżimem i zalecaną dawką dzienną. Na podstawie wyników badania można zalecić 90–150 mg andrografolidu na dobę jako bezpieczną dawkę w leczeniu zapalenia górnych dróg oddechowych i innych podobnych powikłań (Hossain i wsp. 2021).

Na polskim rynku występują produkty lecznicze i suplementy diety zawierające w składzie ziele brodziuszki. Surowiec ten jest dostępny w sklepach zielarskich w formie kapsułek, nalewek oraz suszu.

Bibliografia:

Kuthan R. 2018. Infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci a fitoterapia. Lek w Polsce. Wydawnictwo Medyk Sp. z o.o., Warszawa, nr 02/2018, 10

Hossain S., Urbi Z., Karuniawati H., Mohiuddin R.B.,Moh Qrimida A., Allzrag A.M.M., Ming L.C., Pagano E., Capasso R., 2021. Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees: An Updated Review of Phytochemistry, Antimicrobial Pharmacology, and Clinical Safety and Efficacy. Life 2021, 11, 348.